Catherine's soundtrack | Τραίνα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΤΑΜΟΥ
Στο βιβλίο του Ζωρζ Σιμενόν Ο Άνθρωπος Που Έβλεπε Τα Τρένα Να Περνούν, ο Κέες Πόπινγκα ζει μια φιλήσυχη ζωή οικογενειάρχη. Ένα βράδυ παρακολουθεί τα τρένα καθώς περνούν απ'το σταθμό της γειτονιάς του και κάτι μέσα του αναποδογυρίζει. Έπειτα ακολουθούν πολλά ταραχώδη γεγονότα και όλοι αναζητούν την αλήθεια, την απάντηση στο αίνιγμα Κέες Πόπινγκα. Τί ήταν αυτό που διέκρινε ο ήρωας στα τρένα, στον τρόπο, που όπως γράφει ο Σιμενόν, με κατεβασμένα τα στόρια σκέπαζαν το μυστήριο των επιβατών τους και έστριψε την τροχιά της ζωής του εκατόν ογδόντα μοίρες;

Πέρασα τις ανιαρές χριστουγεννιάτικες διακοπές ακούγοντας τραγούδια για τρένα. Εντρύφησα στα συναισθήματα που αυτά προκαλούν όταν τραγουδηθούν : τα τρένα πάντα γοήτευαν τους μουσικούς, ιδιαίτερα τους πιο δυτικούς, τους bluesmen. Σαν ένας δεύτερος Πόπινγκα, μου έρχεται να προβώ κι εγώ σε επαναστατικές πράξεις (πιο δημιουργικά, όχι φονικά!). Για όλη αυτή τη διάθεση φταίνε τα παρακάτω δέκα τραγούδια, που μέσα τους συγκαταλέγονται φολκ μελωδισμοί, ροκ ύμνοι προσωπικής ελευθερίας, τζαζ τάσεις φυγής. Σαν ένας άλλος Rob Gordon από το High Fidelity, αρχίζω να "στήνω" Top Ten, παίζοντας λιγάκι με τη ζωή μου (με τη μουσική δηλαδή)...

1. Tom Waits: Downtown Train, 1985 Μετά τα μεσάνυχτα, κόβω άσκοπες βόλτες παρέα με τον Τομ Γουέιτς στο Μπρούκλιν. Κοιτάζουμε μαζί το στρογγυλό κίτρινο φεγγάρι πάνω από την πόλη, τα κορίτσια μέσα στο τρένο, συνηθισμένα και ανίκανα να αιχμαλωτίσουν την καρδιά του τροβαδούρου-καβαλιέρου μου. Ο ίδιος μου μιλά για κείνη τη μία και μοναδική κοπέλα που αγαπά. Με λέξεις κινηματογραφικές μου περιγράφει πώς τις νύχτες την παρακολουθεί έξω από το σπίτι της, με τρόπο παθητικό, απόλυτα κρυφό. Εκείνος πάντα παραμένει απαρατήρητος, κυνηγώντας σα γνήσιος ρομαντικός μια αγάπη-χίμαιρα. Έρωτας χωρίς ανταπόκριση διαδραματίζεται τα βράδυα στους δρόμους του Μπρούκλιν: κάποιος, περίλυπος και μόνος, βλέπει τον έρωτα να τον προσπερνά, σα τρένο που διασχίζει φευγαλέα τις ράγες.
2. Vashti Bunyan: Train Song, 1968 Η Vashti Bunyan, μια από τις πιο αισθαντικές φολκ ερμηνεύτριες που έχει γεννήσει η Αγγλία, συνέθεσε αυτή την πανέμορφη ωδή για τη λαχτάρα κι αμηχανία του έρωτα το 1966. Μια κοπέλα ταξιδεύει προς τα βόρεια με το τρένο προκειμένου να συναντήσει τον αγαπημένο της. Το μυαλό της άδειο, μέσα του ηχούν μονάχα οι ήχοι απ'τη μηχανή του τρένου. Μπερδεμένη κι ανήσυχη, δεν ξέρει καν τί θα του πει μόλις τον βρει, μιας και η απόσταση χρόνου και τόπου την έχει βάλει σε σκέψεις: σκέψεις που αναπτύσσονται μέσα στο βαγόνι και καταλήγουν σε τραγούδι που συνοδεύει το ρυθμό του ταξιδιού της. Ο συλλογισμός της στριφογυρίζει και στο τέλος σβήνει κάπως έτσι: "Nothing I've learnt all my life on the way to you/Only our love that's over and gone".
3. John Coltrane: Blue Train, 1957 Το Blue Train είναι γρήγορο, εντυπωσιακό, ρομαντικό, εμπνευσμένο: ιδανικό μέσο για ταξίδι σε έναν προορισμό που προσφέρει μοναδική συγκίνηση. Όταν ηχογραφήθηκε το Σεπτέμβρη του 1957 στο στούντιο Van Gelder του New Jersey, ο τρομπετίστας Lee Morgan ήταν μόλις δεκαεννιά χρονών. Είχε την ηλίκια που έχω εγώ σήμερα και την εμπειρία μιας ανεπανάληπτης μουσικής δημιουργίας που όμοιά της ποτέ δε θα ζήσω.
4. The Greatful Dead: Casey Jones, 1969 "[...] Drivin' that train/ High on cocaine/ Casey Jones you better/ Watch your speed [...]". Ο Jerry Garcia είχε πει γι'αυτό το κομμάτι ότι αποτελεί μια καλή απεικόνιση του τί είναι η κοκαϊνη: a little bit evil. And hard-edged. Αποδίδοντας παράλληλα φόρο τιμής στον Casey Jones, μηχανικό που σκοτώθηκε το 1900 στην προσπαθεία του να σταματήσει το τρένο του προκειμένου να σώσει ανθρώπινες ζωές από ένα θανάτηφόρο ατύχημα, οι Dead μας χαρίζουν ένα ακόμη μουσικό μεγαλείο. Ζηλεύω όσους έζησαν τη δεκαετία του '60 και όσους πρόλαβαν να θαυμάσουν από κοντά το συνολικό μεγαλείο των Greatful Dead.
5. Cat Stevens: Peace Train, 1971 Τραγούδι ειρήνης από το 1971. Στο τρένο αυτό στο οποίο μας καλεί ο Cat Stevens δεν υπάρχουν μίση και στενοχώριες, ούτε πόλεμοι και βάσανα, μονάχα καλοί φίλοι και γλυκά χαμόγελα. Αγάπες και λουλούδια. Και πολλή μουσική, υποθέτω. Τέτοια τραγούδια, δυστυχώς, δε γράφονται πια.
6. Johnny Cash: Folsom Prison Blues, 1955 Ένας άντρας που βρίσκεται στο κελί της φυλακής Φόλσομ ακούει το τρένο απ'έξω να περνά με προορισμό το San Antone, ή αλλιώς, τη ζωή να συνεχίζεται μακρυά του, καθώς ο ίδιος αγκιστρωμένος ανάμεσα στους τέσσερις τοίχους μετανιώνει για το έγκλημα που διέπραξε. Εδώ, το πέρασμα του τρένου μοιάζει να ειρωνεύεται άθελά του το δύστυχο βαρυποινίτη και ο Τζόνυ Κας γράφει ένα από τα πιο κλασσικά, ειλικρινή και ανθρώπινα τραγούδια στην ιστορία της μουσικής του 20ου αιώνα.
7. Woody Guthrie: 900 Hundred Miles, 1944 Τί προσέφερε ο Woody Guthrie στον κόσμο μέσα σε 55 χρόνια ζωής; Αναρίθμητα τραγούδια και ιδέες για κοινωνική πρόοδο, για τους καιρούς που πρέπει να αλλάξουν, για τα δικαιώματα των εργατών. Η αμερικανική φολκ μετά το έργο του Γούντυ δε θα ήταν ποτέ πια η ίδια. Στα περισσότερα τραγούδια του καταγράφονται οι προσωπικές εμπειρίες από την περίοδο του Dust Bowl και της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης, από την ανεργία και τη φτώχεια της αμερικανικής πραγματικότητας. Στο 900 Hundred Miles, το τρένο που τον φέρει βρίσκεται ακόμα εννιακόσια μίλια μακρυά από το σπίτι του. Ο Γούντυ περνάει δύσκολα. Έμμεσα πάλι μας θέτει το παγκόσμιο του διαχρονικό ερώτημα: "Is this land made for you and me?"
8. Eric Clapton: Ramblin' On My Mind, 1975 Ο Clapton είχε πει για τον Robert Johnson ότι είναι ο σημαντικότερος τραγουδιστής των μπλουζ που έζησε ποτέ. Διασκεύασε το αγέραστο άσμα του, Ramblin' On My Mind, που μιλάει - με απλά λόγια - για τη φυγή και για τον έρωτα και για το γεγονός του ν' αγαπάς κάποιον που δε σου φέρεται καλά. Σε μια τέτοια περίπτωση, τότε που οι σκέψεις σου δεν είναι καθαρές, αλλά ασυνάρτητες και χρειάζεσαι λιγάκι ηρεμία, καλό είναι να παίρνεις το πιο γρήγορο τρένο και να φεύγεις.
9. Elvis Presley: Mystery Train, 1955 Πώς θα ήταν ο κόσμος χωρίς τον Έλβις; Βαρετός, σκοταδιστικός, δίχως ρυθμό, δίχως πάθος, δίχως κίνηση. Κοινώς ανυπόφορος. Η ερμηνεία του σε αυτό το παλιό μπλουζ τραγουδάκι χάρισε άλλη γοητεία στο κεφάλαιο "τραγούδια για τρένα". Κάθε μακρύ ταξίδι από τότε φαντάζει μαγικό: σα θαύμα σε έναν κόσμο που πλήττει. Απ'όλους τους συνταξιδιώτες, λοιπόν, μάλλον θα διάλεγα τον Έλβις. Κι απ'όλα τα εισιτήρια, αυτό χωρίς επιστροφή.

Ιανουάριος 2010
www.exitmag.tk