19 χρόνια κλείνουν φέτος τον Ιανουάριο από τη δολοφονία του καθηγητή Ν.Τεμπονέρα. Τι συνέβη τότε, και τι άλλαξε μέσα σε 19 χρόνια;
ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΙΝΩΤΑΚΗ
Τα γεγονότα 90-91 και η δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα
Η 8η Ιανουαρίου αποτελεί μια σημαδιακή μέρα για όλη την εκπαιδευτική κοινότητα κάθε χρόνο καθώς θα θυμίζει σε μαθητές, φοιτητές, καθηγητές την τραγική δολοφονία του καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα στην Πάτρα στις 8 Ιανουαρίου του 1991. Φέτος συμπληρώνονται 19 χρόνια από το επεισοδιακό εκείνο βράδυ που έμελλε να κάνει το Νίκο Τεμπονέρα σύμβολο του κινήματος για δημόσια-δωρεάν παιδεία στα επόμενα χρόνια μέχρι και σήμερα. Χωρίς να προτρέχουμε όμως ας κάνουμε μια αναδρομή στη συγκυρία για να κατανοήσουμε καλύτερα τις συνθήκες που οδήγησαν σε όλα τα τεταμένα γεγονότα της περιόδου 90-91.
Το 1990 επιστρέφει στην εξουσία η Νέα Δημοκρατία με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ο οποίος διορίζει υπουργό παιδείας τον Βασίλη Κοντογιαννόπουλο. Ο νέος υπουργός παιδείας εξαγγέλλει ένα νέο σύνολο μεταρρυθμίσεων, το οποίο παρουσιάζεται στα τέλη Αυγούστου του 1990 σε ένα ολοκληρωμένο νομοσχέδιο. Οι μεταρρυθμίσεις στόχευαν σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης με έμφαση σε δημοτικά-γυμνάσια. Μεταξύ άλλων προβλεπόταν η κατάργηση των αδικαιολόγητων απουσιών, εγκαθίδρυση point system για τον έλεγχο της συμπεριφοράς των μαθητών, κατάργηση των μαθητικών γενικών συνελεύσεων, επαναφορά της ομοιόμορφης εμφάνισης (ποδιά) και μείωση των αργιών. Όσον αφορά τα πανεπιστήμια προέβλεπε την κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων, την περιστολή του ασύλου, την εντατικοποίηση των σπουδών και την κατάργηση της συμμετοχής των φοιτητών στα όργανα συνδιοίκησης. Στις 3 Δεκεμβρίου ξεκινάνε οι πρώτες καταλήψεις σχολείων και πανεπιστημίων και οι κινητοποιήσεις κλιμακώνονται συνεχώς ενώ αποφασίζεται η συνέχιση των καταλήψεων και κατά τη διάρκεια των γιορτών. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. βρίσκεται μπροστά σε απρόσμενες αντιδράσεις και κάνει σπασμωδικές κινήσεις με τον Βασίλη Κοντογιαννόπουλο να δηλώνει ότι οι μαθητές καθοδηγούνται ενώ το νέο έτος βρίσκει τον πρωθυπουργό να βάλλει ενάντια στην αντιπολίτευση και στην ΟΛΜΕ, το συνδικαλιστικό όργανο των καθηγητών. Με την έναρξη του νέου έτους (1991) και τη συνέχιση των καταλήψεων, το υπουργείο Παιδείας απειλεί τους μαθητές με απώλεια της χρονιάς ενώ προσπαθεί με κάθε μέσο να «συνετίσει» τους καθηγητές που αρνούνται πεισματικά να βάλουν απουσίες στους μαθητές των σχολείων υπό κατάληψη. Στο πλαίσιο της καταστολής των κινητοποιήσεων, εντάσσεται και η δράση παρακρατικών ομάδων που προσπαθούν να θέσουν τέρμα στις καταλήψεις ακόμα και με βίαια μέσα. Το βράδυ της 8ης Ιανουαρίου, 50 άτομα ,αντίθετα στις καταλήψεις, εισβάλλουν στο 3ο Λύκειο Πάτρας, το οποίο και ανακαταλαμβάνουν με επικεφαλής τον δημοτικό σύμβουλο και τοπικό πρόεδρο της ΟΝΝΕΔ Ιωάννη Καλαμποκά. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, καθηγητές και γονείς συγκεντρώνονται έξω από το σχολείο και κυριαρχεί η ένταση καθώς τα μέλη της ΟΝΝΕΔ αρνούνται να αποχωρήσουν. Στη σύγκρουση που θα επακολουθήσει ο μαθηματικός και μέλος του Ε.Α.Μ. (Εργατικό Αντιιμπεριαλιστικό Μέτωπο) Νίκος Τεμπονέρας θα βρεθεί θανάσιμα τραυματισμένος από το σιδερολοστό του Καλαμπόκα.
Οι μέρες που θα ακολουθήσουν είναι γεμάτες ένταση, στις 10 Ιανουαρίου θα πραγματοποιηθεί μαζικότατη πανεκπαιδευτική πορεία και θα δεχθούν επίθεση με χημικά από τα ΜΑΤ. Οι συγκρούσεις θα διαρκέσουν όλη τη μέρα ενώ πυρκαγιά θα ξεσπάσει στο κατάστημα «Κ.Μαρούσης», την οποία οι πυροσβέστες αδυνατούν να σβήσουν λόγω της συνεχόμενης ρίψης χημικών. Μετά τη λήξη της πυρκαγιάς, αργά το βράδυ, ανασύρονται τα πτώματα τεσσάρων πολιτών που εγκλωβίστηκαν μέσα στο κατάστημα. Το τεταμένο κλίμα θα συνεχιστεί νέο γύρο κινητοποιήσεων και καταλήψεων έως ότου ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος θα αντικατασταθεί από τον Γ. Σουφλιά και όλα τα επίμαχα νομοσχέδια θα αποσυρθούν.
Όσον αφορά, το δολοφόνο του Τεμπονέρα, Γιάννη Καλαμπόκα θα καταδικαστεί αρχικά σε ισόβια το Μάρτιο του 1993 στην πρώτη δίκη, ενώ στη δεύτερη (1994 φθινόπωρο) θα καταδικαστεί σε 17 χρόνια φυλάκιση. Τελικώς, θα αφεθεί ελεύθερος το Φεβρουάριο του 1998 λόγω καλής διαγωγής.
Σκέψεις για τότε και σήμερα
Η περίοδος των κινητοποιήσεων του 90-91 θα χαραχθεί στη μνήμη του φοιτητικού (και όχι μόνο) κινήματος για διάφορους λόγους. Βέβαια, δεν θα μνημονεύεται τόσο για τις υλικές νίκες που σημείωσε καθώς πέρα από την απόσυρση των νομοσχεδίων το κίνημα δεν είδε άλλα αιτήματα του να ικανοποιούνται ενώ τα τότε νομοσχέδια επέστρεψαν με διάφορες μορφές στα επόμενα χρόνια, φτάνοντας στο σημερινό αντιδραστικό νόμο-πλαίσιο. Σίγουρα η δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα εξακολουθεί να συγκλονίζει μέχρι σήμερα ενώ το όνομα του ηχεί σε κάθε εκπαιδευτική κινητοποίηση του σήμερα. Ταυτόχρονα, το ίδιο περιστατικό απέδειξε πέρα κάθε αμφιβολίας ότι οι διάφοροι κρατικοί-παρακρατικοί μηχανισμοί δεν έχουν κανένα ενδοιασμό να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε μέσο διαθέσιμο για να προωθήσουν τα συμφέροντα αυτών που τους συντηρούν. Υπάρχει όμως και άλλο ένα στοιχείο που καθιστά ιδιαίτερα σημαντικά εκείνη την περίοδο. Χρονικά, σε διεθνές επίπεδο βρίσκεται κοντά στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ σε εγχώριο επίπεδο δεν απέχει πολύ από τη συγκυβέρνηση του ‘89. Σε κάθε περίπτωση έχουμε να κάνουμε με γεγονότα που σκόρπισαν απογοήτευση στα αγωνιζόμενα τμήματα του λαού που είδαν τις πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς να τους απογοητεύουν οικτρά και την άρχουσα τάξη σε παγκόσμιο επίπεδο να αποθρασύνεται πλήρως, εκμεταλλευόμενη την άλωση των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Οι αγώνες αυτοί αποτέλεσαν αντιστάθμισμα σε όλη αυτή την πορεία ολοκληρωτισμού και παρά, τις ελλείψεις τους, γέννησαν ελπίδες σε νεολαία και εργαζόμενους. Σήμερα, με τη δημόσια παιδεία να δέχεται επίθεση και με το σύστημα να βυθίζεται στην κρίση του, οι αγώνες της περιόδου 90-91 δεν ξεχνιούνται ενώ η δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα δεν σταματά να πυροδοτεί την οργή της νεολαίας.
Η 8η Ιανουαρίου αποτελεί μια σημαδιακή μέρα για όλη την εκπαιδευτική κοινότητα κάθε χρόνο καθώς θα θυμίζει σε μαθητές, φοιτητές, καθηγητές την τραγική δολοφονία του καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα στην Πάτρα στις 8 Ιανουαρίου του 1991. Φέτος συμπληρώνονται 19 χρόνια από το επεισοδιακό εκείνο βράδυ που έμελλε να κάνει το Νίκο Τεμπονέρα σύμβολο του κινήματος για δημόσια-δωρεάν παιδεία στα επόμενα χρόνια μέχρι και σήμερα. Χωρίς να προτρέχουμε όμως ας κάνουμε μια αναδρομή στη συγκυρία για να κατανοήσουμε καλύτερα τις συνθήκες που οδήγησαν σε όλα τα τεταμένα γεγονότα της περιόδου 90-91.
Το 1990 επιστρέφει στην εξουσία η Νέα Δημοκρατία με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ο οποίος διορίζει υπουργό παιδείας τον Βασίλη Κοντογιαννόπουλο. Ο νέος υπουργός παιδείας εξαγγέλλει ένα νέο σύνολο μεταρρυθμίσεων, το οποίο παρουσιάζεται στα τέλη Αυγούστου του 1990 σε ένα ολοκληρωμένο νομοσχέδιο. Οι μεταρρυθμίσεις στόχευαν σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης με έμφαση σε δημοτικά-γυμνάσια. Μεταξύ άλλων προβλεπόταν η κατάργηση των αδικαιολόγητων απουσιών, εγκαθίδρυση point system για τον έλεγχο της συμπεριφοράς των μαθητών, κατάργηση των μαθητικών γενικών συνελεύσεων, επαναφορά της ομοιόμορφης εμφάνισης (ποδιά) και μείωση των αργιών. Όσον αφορά τα πανεπιστήμια προέβλεπε την κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων, την περιστολή του ασύλου, την εντατικοποίηση των σπουδών και την κατάργηση της συμμετοχής των φοιτητών στα όργανα συνδιοίκησης. Στις 3 Δεκεμβρίου ξεκινάνε οι πρώτες καταλήψεις σχολείων και πανεπιστημίων και οι κινητοποιήσεις κλιμακώνονται συνεχώς ενώ αποφασίζεται η συνέχιση των καταλήψεων και κατά τη διάρκεια των γιορτών. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. βρίσκεται μπροστά σε απρόσμενες αντιδράσεις και κάνει σπασμωδικές κινήσεις με τον Βασίλη Κοντογιαννόπουλο να δηλώνει ότι οι μαθητές καθοδηγούνται ενώ το νέο έτος βρίσκει τον πρωθυπουργό να βάλλει ενάντια στην αντιπολίτευση και στην ΟΛΜΕ, το συνδικαλιστικό όργανο των καθηγητών. Με την έναρξη του νέου έτους (1991) και τη συνέχιση των καταλήψεων, το υπουργείο Παιδείας απειλεί τους μαθητές με απώλεια της χρονιάς ενώ προσπαθεί με κάθε μέσο να «συνετίσει» τους καθηγητές που αρνούνται πεισματικά να βάλουν απουσίες στους μαθητές των σχολείων υπό κατάληψη. Στο πλαίσιο της καταστολής των κινητοποιήσεων, εντάσσεται και η δράση παρακρατικών ομάδων που προσπαθούν να θέσουν τέρμα στις καταλήψεις ακόμα και με βίαια μέσα. Το βράδυ της 8ης Ιανουαρίου, 50 άτομα ,αντίθετα στις καταλήψεις, εισβάλλουν στο 3ο Λύκειο Πάτρας, το οποίο και ανακαταλαμβάνουν με επικεφαλής τον δημοτικό σύμβουλο και τοπικό πρόεδρο της ΟΝΝΕΔ Ιωάννη Καλαμποκά. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, καθηγητές και γονείς συγκεντρώνονται έξω από το σχολείο και κυριαρχεί η ένταση καθώς τα μέλη της ΟΝΝΕΔ αρνούνται να αποχωρήσουν. Στη σύγκρουση που θα επακολουθήσει ο μαθηματικός και μέλος του Ε.Α.Μ. (Εργατικό Αντιιμπεριαλιστικό Μέτωπο) Νίκος Τεμπονέρας θα βρεθεί θανάσιμα τραυματισμένος από το σιδερολοστό του Καλαμπόκα.
Οι μέρες που θα ακολουθήσουν είναι γεμάτες ένταση, στις 10 Ιανουαρίου θα πραγματοποιηθεί μαζικότατη πανεκπαιδευτική πορεία και θα δεχθούν επίθεση με χημικά από τα ΜΑΤ. Οι συγκρούσεις θα διαρκέσουν όλη τη μέρα ενώ πυρκαγιά θα ξεσπάσει στο κατάστημα «Κ.Μαρούσης», την οποία οι πυροσβέστες αδυνατούν να σβήσουν λόγω της συνεχόμενης ρίψης χημικών. Μετά τη λήξη της πυρκαγιάς, αργά το βράδυ, ανασύρονται τα πτώματα τεσσάρων πολιτών που εγκλωβίστηκαν μέσα στο κατάστημα. Το τεταμένο κλίμα θα συνεχιστεί νέο γύρο κινητοποιήσεων και καταλήψεων έως ότου ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος θα αντικατασταθεί από τον Γ. Σουφλιά και όλα τα επίμαχα νομοσχέδια θα αποσυρθούν.
Όσον αφορά, το δολοφόνο του Τεμπονέρα, Γιάννη Καλαμπόκα θα καταδικαστεί αρχικά σε ισόβια το Μάρτιο του 1993 στην πρώτη δίκη, ενώ στη δεύτερη (1994 φθινόπωρο) θα καταδικαστεί σε 17 χρόνια φυλάκιση. Τελικώς, θα αφεθεί ελεύθερος το Φεβρουάριο του 1998 λόγω καλής διαγωγής.
Σκέψεις για τότε και σήμερα
Η περίοδος των κινητοποιήσεων του 90-91 θα χαραχθεί στη μνήμη του φοιτητικού (και όχι μόνο) κινήματος για διάφορους λόγους. Βέβαια, δεν θα μνημονεύεται τόσο για τις υλικές νίκες που σημείωσε καθώς πέρα από την απόσυρση των νομοσχεδίων το κίνημα δεν είδε άλλα αιτήματα του να ικανοποιούνται ενώ τα τότε νομοσχέδια επέστρεψαν με διάφορες μορφές στα επόμενα χρόνια, φτάνοντας στο σημερινό αντιδραστικό νόμο-πλαίσιο. Σίγουρα η δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα εξακολουθεί να συγκλονίζει μέχρι σήμερα ενώ το όνομα του ηχεί σε κάθε εκπαιδευτική κινητοποίηση του σήμερα. Ταυτόχρονα, το ίδιο περιστατικό απέδειξε πέρα κάθε αμφιβολίας ότι οι διάφοροι κρατικοί-παρακρατικοί μηχανισμοί δεν έχουν κανένα ενδοιασμό να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε μέσο διαθέσιμο για να προωθήσουν τα συμφέροντα αυτών που τους συντηρούν. Υπάρχει όμως και άλλο ένα στοιχείο που καθιστά ιδιαίτερα σημαντικά εκείνη την περίοδο. Χρονικά, σε διεθνές επίπεδο βρίσκεται κοντά στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ σε εγχώριο επίπεδο δεν απέχει πολύ από τη συγκυβέρνηση του ‘89. Σε κάθε περίπτωση έχουμε να κάνουμε με γεγονότα που σκόρπισαν απογοήτευση στα αγωνιζόμενα τμήματα του λαού που είδαν τις πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς να τους απογοητεύουν οικτρά και την άρχουσα τάξη σε παγκόσμιο επίπεδο να αποθρασύνεται πλήρως, εκμεταλλευόμενη την άλωση των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Οι αγώνες αυτοί αποτέλεσαν αντιστάθμισμα σε όλη αυτή την πορεία ολοκληρωτισμού και παρά, τις ελλείψεις τους, γέννησαν ελπίδες σε νεολαία και εργαζόμενους. Σήμερα, με τη δημόσια παιδεία να δέχεται επίθεση και με το σύστημα να βυθίζεται στην κρίση του, οι αγώνες της περιόδου 90-91 δεν ξεχνιούνται ενώ η δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα δεν σταματά να πυροδοτεί την οργή της νεολαίας.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου